Anlaşmalı boşanma, temel olarak tarafların her konuda anlaşarak boşanmasıdır. Bu durumda Türk Medeni Kanunu, evlilik birliğinin temelinden sarsıldığını kabul eder. Eşlerin ayrıca bir boşanma sebebi göstermesine gerek yoktur. Tarafların anlaşması, boşanma sürecini de hızlandırmaktadır.
ANLAŞMALI BOŞANMANIN ŞARTLARI
1- Taraflar en az 1 (bir) yıllık evli olmalıdır.
Bir yıldan kısa süren evliliklerde anlaşmalı boşanma talep edilemeyecektir.
2- Taraflar birlikte dava açmalı ya da bir tarafın açtığı davayı diğer taraf kabul etmelidir.
Tarafların tek bir dilekçe ile anlaşmalı boşanma talep etmesiyle olabileceği gibi, eşlerden birinin açmış olduğu davadaki tüm taleplerin diğer eş tarafından kabul edilmesiyle de anlaşmalı boşanma gerçekleşebilecektir. Tarafların iradelerinde tam bir fikir birliği varsa taraflar duruşmadan önce boşanma protokolü düzenleyebilecektir. Protokolün şekil şartı olmadığından taraflar arasında sözlü olarak da yapılabilecektir. Bu durumda; talepler duruşmada da beyan edilebilir olup hakim, bu beyanları zapta geçirecek ve taraflara imzalatacaktır.
3- Taraflar, hakim huzurunda iradelerini açıklamalıdır.
Hakim tarafları bizzat dinleyecek ve tarafların iradelerinin serbeste açıklandığına kanaat getirecektir. Tarafların iradelerini özgürce açıklamadığını tespit ederse, boşanma talebini reddedecektir. Ayrıca; taraflar iradelerini bizzat açıklamak ile yükümlü olup bir temsilci aracılığıyla beyanda bulunamayacaklardır.
4- Hakim boşanmanın mali sonuçları ile çocukların durumunu uygun bulmalıdır.
Hakim, tarafların sunduğu anlaşmadaki nafaka, tazminat, velayet gibi hususları uygun bulmalıdır. Hakim, gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilecektir. Hakimin yapmış olduğu değişikliklerin taraflarca kabul edilmesi halinde boşanmaya hükmolunucaktır.
Anlaşmalı boşanmada başvurulacak merci Aile Mahkemesidir. Eğer bulunulan yerde Aile Mahkemesi yoksa, bu davalara Asliye Hukuk Mahkemeleri, Aile Mahkemesi sıfatı ile bakacaktır.
Görevli ve yetkili mahkeme boşanma kararı verdikten sonra, boşanma aşamasında anlaşılan hususlar için tekrar dava açılması, talepte bulunulması mümkün değildir. Eşler arasındaki ihtilafların kesin olarak çözüldüğü kabul edilecektir. Bu nedenle; ileride bir hak kaybı yaşanmaması adına mutlaka bir avukattan profesyonel destek alınması gerekmektedir.
BOŞANMA PROTOKOLÜ
Tarafların anlaşmalı boşanma protokolü ile boşanabilmeleri için protokolde bulunması ve hakim tarafından uygun bulunması zorunlu hususlar mevcuttur.
1- Boşanmanın mali sonuçları
Eşler arasında hazırlanacak protokolde mali konulara öncelikle maddi-manevi tazminat ve yoksulluk nafakası talepleri girecektir. Yargıtay, mal tasfiyesinin protokol ile düzenlenemeyeceğini kabul etmektedir.
Taraflar, protokolde tazminat haklarını saklı tuttuklarını belirtebileceklerdir. Bu hususta anlaşılmamış olması boşanma davasını çekişmeli hale getirse de, Yargıtay maddi ve manevi tazminat haklarını saklı tutarak eşlerin anlaşmalı boşanma gerçekleştirebileceği görüşündedir. Saklı tutmadan tazminat talep edilmediği hallerde ise; bu konuda anlaşıldığı kabul edildiğinden tekrar tazminat talebinde bulunulamaz.
2- Velayet Hakkı ve Çocukların durumu
Türk Medeni Kanunu’na göre çocukların velayetinin hangi eşte bulunacağı, diğer eşin çocuk ile ilişkisi ve çocuk için ödenecek olan iştirak nafakası boşanma protokolünde belirlenmek zorundadır. Yargıtay, protokolde çocuk ile velayeti kaybeden eşin kuracağı ilişki hakkında düzenleme olmadığı durumlarda, hakimin taraflara öneride bulunmasını, taraflarca kabul edilmediği hallerde davanın çekişmeli halde sürdürülmesi gerektiği görüşündedir.