ESERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINI MENETMEK - FSEK m.16

  1. MALİ HAKLAR

  1. İşleme hakkı (m. 21)

  2. Çoğaltma hakkı (m. 22)

  3. Yayma hakkı (m. 23)

  4. Temsil hakkı (m. 24)

  5. İşaret, ses ve/veya görüntü nakline yarayan araçlarla umuma iletim hakkı (m. 25)

  1. MANEVİ HAKLAR

  1. Umuma arz salahiyeti (m. 14)

  2. Adın belirtilmesi salahiyeti (m. 15)

  3. Eserde değişiklik yapılmasını menetmek (m. 16)

ESERDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINI MENETMEK

Eser sahibinin izni olmadıkça eserde veyahut eser sahibinin adında kısaltmalar, ekleme ve başka değiştirmeler yapılamaz.

Kanunun veya eser sahibinin müsaadesiyle bir eseri işliyen, umuma arzeden, çoğaltan, yayımlıyan, temsil eden veya başka bir suretle yayan kimse; işleme, çoğaltma, temsil veya yayım tekniği icabı zaruri görülen değiştirmeleri eser sahibinin hususi bir izni olmaksızın da yapabilir.

Eser sahibi kayıtsız ve şartsız olarak yazılı izin vermiş olsa bile şeref ve itibarını zedeleyen veya eserin mahiyet ve hususiyetlerini bozan her türlü değiştirilmeleri menedebilir. Menetme yetkisinden bu hususta sözleşme yapılmış olsa bile vazgeçmek hükümsüzdür.

DAVAYA İLİŞKİN GENEL BİLGİLENDİRME

Taraflar arasında 21.09.2012 tarihinde ofis binası mimari proje tasarım hizmetlerinin gerçekleştirilmesi için “Mimarlık Hizmetleri Sözleşmesi” imzalanmıştır.

04.03.2015 tarihinde ofis projesi, iş sahibinden gelen talep doğrultusunda otel projesine dönüştürülerek revize edilmiş, bu revizyon da ek protokol ile belgelenmiştir. 

Dava, 2017 tarihinde açılmış olup, hala derdesttir. Uyuşmazlık konusu, iş sahibi ile yüklenici firma tarafından Mimarlık Sözleşmesi’ne ve yasal mevzuata aykırı biçimde inşaata devam edilmesi gerekçesiyle davacı nezdinde oluşan zararın tazminine ilişkindir. 

Otel inşaatının dış cephesi, davacı(mimar)’dan onay alınmadan yapılmakta olup sözleşmeye, ilgili yasal mevzuata ve onaylı-tasdikli projeye aykırılık içermektedir. 

2019 tarihli bilirkişi raporunda bilirkişi heyeti, Yüksek Mimar, İnşaat Mühendisi, Güzel Sanatlar Uzmanı, FSEK uzmanı, Borçlar Hukuku Uzmanı ve Otel İşletmeleri Uzmanından oluşmaktadır. 

Alanında UZMAN 6 kişiden oluşan BİLİRKİŞİ HEYETİNİN YERİNDE YAPTIĞI İNCELEMELER İLE,

Davacı tarafından hazırlanan mimari proje ile yerinde yapılan uygulamalar arasında farklılıklar olduğu, 

  •  Proje müellifince hazırlanan projede tasarlanmış olan alüminyum kapaklı giydirme cephe profilleri yerine, mevcutta alüminyum silikon giydirme cephe profilleri ile yapıldığı,

  •  Giydirme cephede yer alan güneş kırıcı ve 3 parçadan oluşan alüminyum cephe elemanlarının, yerindeki uygulamada yapılmadığı,

  •  Giydirme cephede yatayda devam eden ve cephede dışa doğru çıkıntı yapması gereken alüminyum kompozit kaplamanın cam cephe ile hemyüz yapıldığı ve dışa doğru gölge oluşturacak çıkıntının yapılmadığı,

  •  Giydirme dış cephe kaplama imalatlarında yapılan bu değişikliklerle ilgili proje müellifinin onay vermediği ve proje müellifine rağmen söz konusu uygulamaların yapıldığı anlaşılmıştır.

FSEK UZMANI DEĞERLENDİRMESİ

Eserin adı ve muhtevası ile şekil olarak eserin kendisi bir bütünlük arz ettiği için; bu bütünlüğün korunmasında eser sahibinin manevi bir çıkarının olduğu açıktır. Bu nedenle ondan izinsiz, eserde veya ‘’yapı’’da özelliği etkileyecek her değişiklik hak ihlali sayılmaktadır. Bu değişikliklere karşı koyma hakkı, eser sahibinin şeref ve itibarının zedelenmesi veya eserin nitelik ve özelliklerinin bozulması halinde söz konusu olur.

Projeler, planlar, kroki ve maketler, şartların varlığı halinde FSEK madde 2’de yer alan “İlim ve Edebiyat Eserleri” başlığı altında korunacak eserlerdir. 

FSEK, imar planları ve mimari projeleri estetik değeri olup olmamasına göre farklı eser kategorisinde değerlendirmektedir. Estetik değeri olan imar planları ve mimari projeler, güzel sanat eseri olarak kabul edilirken, estetik değeri olmayan plan ve projelerde yalnızca bu proje FSEK kapsamına korunacak, OLUŞAN YAPI korumadan yararlanamayacaktır.

MİMARİ ESERİN DEĞİŞTİRİLMESİ

Bir yapının mimarlık eseri olarak kabul edilebilmesi için estetik niteliğe sahip olması gerekir. Mimarlık projeleri bireysel fikri yaratım olmak kaydıyla ilim ve edebiyat eseri sayılırken; yapılar estetik niteliğe haiz olmak kaydıyla güzel sanat eseri sayılabilir. Eser niteliği haiz olduğundan mimarlık eseri kapsamında korunan bir yapının değiştirilmesi de ancak FSEK madde 16 kapsamında mümkündür.

FSEK’in 16. maddesine göre, eser sahibinin şeref ve itibarını zedeleyici veya eserin mahiyet ve hususiyetini bozan değişiklik yapılamaz. Aksi yönde yapılan sözleşmeler geçersizdir. İşleme, çoğaltma, temsil ve yayma tekniklerinin zorunlu kıldığı değişikliklerin yapılması için eser sahibinin izni gerekmez.

Mimarlık eserlerinde projenin uygulanması esnasında teknik zorunluluk ve imar mevzuatı gereği ihtiyaç duyulan değişiklikler bu kapsamda kabul edilebilir. Bu kapsamda olmayan ama haklı sebebe dayanan değişiklikler de yapılabilir. 

GÜZEL SANATLAR UZMANI DEĞERLENDİRMESİ

İnşaatın mevcut durumu, mimarlık şirketinin hazırlamış olduğu projeyle karşılaştırıldığında, 

Bina tasarımının ana cadde tarafında bulunan eliptik özellikli cephe ile her iki yanda bulunan cephe tasarımlarının orijinal tasarımdan FARKLI BİR GİDİŞATLA İNŞA EDİLMEKTEDİR. 

Yay biçiminde tasarlanan cadde tarafındaki cephe, on iki adet kuşakla yata yükseklik ve eliptik yaylar yan cephelere doğru sonlanmadan iki yönlü dikeyler oluşturacak şekilde sade bir anlayışla tasarlanmış, cephe hareketliliği kademeli olarak yanlara doğru yönlendirilmiştir. Binanın mevcut durumunda ise yatay kuşakların cam yüzeylerle AYNI KADEMEDE inşa edildiği görülmüştür. 

Ayrıca orijinal tasarımda yay oluşturan cepheler ile plaka halinde tasarlanan yan cepheler arasında kalan dikey kademeler arasındaki doksan derecelik kırılmaların da bina inşaatının mevcut durumunda REALİZE EDİLMEDİĞİ, bu bölgede cepheye hareketlilik kazandıran elemanların yok edildiği tespit edilmiştir. 

Eliptik yapıdan başlayarak yan cepheleri oluşturan panellerde devam eden yatay hareketle cepheye gerek estetik gerekse işlevsel açıdan hareketlilik kazandıran yükseltilerin de inşa edilmediği gözlenmiş ve bu şekilde cephe panellerinin MASİF ve TEKDÜZE bir görüntü oluşturmasına neden olduğu görülmüştür. 

Sonuç olarak;

Türk Hukuk Mevzuatı, pek çok konuda yeterli düzenlemelere sahip olup, önemli olan hak sahiplerinin haklarını koruyucu mahiyette hukuki süreçleri sabırla takip etmesidir.

TEŞEKKÜRLER!

Yukarı