İş
güvencesi hükümlerine tabi olan işçinin haksız ve geçerli bir sebep olmaksızın
işten çıkartılması durumunda işe iade yoluna başvurulabilmektedir. Fakat işe
iade yoluna başvurabilmek için işçilerin sağlaması gereken birtakım şartlar
bulunmaktadır:
- İşçi, İş Kanunu veya Basın İş Kanunu’na tabi olmalıdır.
- İşyerinde otuz veya daha fazla işçi çalıştırılması gerekmektedir.
İş Kanunu madde 18/4/2. fıkrasında ‘’ İşverenin aynı işkolunda birden fazla işyerinin bulunması halinde, işyerinde çalışan işçi sayısı, bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre belirlenir.’’ şeklinde bir düzenleme ile bu sayı yalnızca bir işyeri ile sınırlı tutulmamıştır.
- İş sözleşmesi belirli süreli şekilde akdedilmelidir.
- İşçi en az 6 aylık bir kıdeme sahip olmalıdır.
İş Kanunu madde 18/1 hükmü ile bu konuda bir istisna
getirilmiştir. Yer altı işçileri belirlenen 6 aylık kıdeme sahip olmasalar dahi
işe iade hükümlerinden faydalanabileceklerdir. 6 aylık kıdem hesaplamasında
işçi, aynı işverene birden fazla işyerinde çalışmış ise kıdem süresi çalıştığı
işyerlerindeki sürelerin toplanması ile hesaplanacaktır.
- İşveren vekili veya yardımcısı olmamak
- İş sözleşmesi haklı veya geçerli bir neden olmaksızın
feshedilmelidir.
İşçinin bu şartları sağlıyor olduğu ihtimalde, işe
iade yoluna başvurabilmesi için takip etmesi gereken usul ve süreler
bulunmaktadır. İşçi yapılan haksız feshin kendisine bildirilmesinden itibaren 1
aylık hak düşürücü süre içerisinde dava açmalıdır. Yeni getirilen kanuni
düzenlemeler ile dava şartı olarak arabulucuya gidilmelidir. 1 aylık süre
içerisinde öncelikle arabulucuya başvurması gereken işçi, arabuluculuk yolunda
anlaşma sağlayamaz ise arabuluculuk son tutanağının düzenlendiği tarihten
itibaren 2 hafta içinde iş mahkemesine başvurularak işe iade davası açılmalıdır.
Takip edilen usul sonucunca işçinin işe iadesine karar verilmiş ise işçi iade kararın kesinleşmesinden itibaren 10 iş günü içerisinde işverene başvuru yapmalıdır. Bu süre hak düşürücü süredir ve işçi bu sürede işverene başvurmazsa geçersizliğine hükmedilen fesih artık geçerli hale gelir.
İşverenin işçinin bahsedilen başvurusuna 1 ay içerisinde cevap vermelidir. İşveren bu süre zarfında başvuruyu kabul ederse taraflar arasındaki iş sözleşmesi hiç kesintiye uğraşmamış gibi akdedilmeye devam eder. İşveren, işçiyi işe almayacağını belirtir, sessiz kalırsa veya önceki şartlardan daha olumsuz şartlarla işe başlatmayı kabul etmişse sözleşme feshedilmiş olur.
İşe başlatılıp başlatılmadığı fark etmeksizin işveren, işçinin çalışmadığı dönem için en çok 4 aya kadar doğmuş olan boşta geçen süre ücretini ödemek zorundadır. Eğer işveren işçiyi işe başlatmazsa, mahkeme kararıyla belirlenen tazminat miktarını ödemek zorunda kalacaktır. Bu miktar iş güvencesi tazminatı olarak en az 4 ay en fazla 8 aylık ücret üzerinden hesaplanmaktadır. Ayrıca kıdem ve ihbar tazminatının da işçiye ödenmesi gerekir.